Afazja rozwojowa u dzieci

Afazja rozwojowa – to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka pochodzenia ośrodkowego u dzieci, które pomimo prawidłowego słuchu fizycznego i sprawnego aparatu artykulacyjnego mają trudności z nabywaniem i rozumieniem mowy.

W praktyce oznacza to głębokie trudności w posługiwaniu się mową i językiem – czyli zaburzenie wszystkich czynności mowy:

• powtarzania
• rozumienia
• nadawania – czyli tworzenia mowy
• czytania i pisania 

Diagnoza wymaga wykluczenia:

• niepełnosprawności intelektualnej
• całościowych zaburzeń rozwojowych/ autyzmu
• dyzartrii 
• niedosłuchu
• mutyzmu
• opóźnionego rozwoju mowy
• zaniedbania środowiskowego 

Według Zofii Kordyl najlepszym określeniem tego typu ośrodkowego zaburzenia mowy – jest niedokształcenie mowy o typie afazji. 

Dotyka ono dzieci, u których we wczesnym dzieciństwie nastąpiło przerwanie lub zahamowanie rozwoju mowy

Mowa dziecka od początku nie rozwijała się prawidłowo – mimo braku niedowładów lub porażeń w obrębie aparatu artykulacyjnego 

Dotyczy dzieci, które nie mają trudności w zakresie rozwoju intelektualnego, w zakresie słyszenia czy emocji. 

Wczesne objawy, które powinny zaniepokoić, a mogą świadczyć o opóźnieniu lub zaburzeniu rozwoju mowy:

• brak pierwszych słów do 12 miesiąca życia oraz brak przyrostu słownictwa w 2 i 3 roku życia 
• brak mowy czynnej (werbalnej) w 2 roku życia  
• długotrwałe posługiwanie się gestami, mniejsza aktywność w wydawaniu dźwięków i gaworzeniu 
• wyraźna trudność w powtarzaniu ruchów artykulacyjnych, samogłosek, sylab, w łączeniu prostych wyrazów  
• znaczna trudność w powtórzeniu ze słuchu bez obserwowania twarzy rozmówcy
• długotrwały brak łączenia sylab w wyrazy
• brak łączenia dwóch wyrazów do 24 miesiąca życia i powyżej
• w 3 roku życia używanie głównie równoważników zdań 
• długo utrzymujące się trudności w budowaniu nawet prostych zdań
• długotrwałe posługiwanie się gestami i/lub wyrażeniami dźwiękonaśladowczymi lub własnymi „nazwami” 
• mały zasób słownictwa, trudności w zapamiętywaniu podstawowych nazw codziennego użytku, trudności z przypominaniem słów już poznanych
• trudności w rozumieniu mowy otoczenia bez kontekstu sytuacyjnego, gestów i mimiki rozmówcy
• niezgrabność ruchowa, obniżona sprawność manualna 

Objawy na późniejszym etapie:

• słownik czynny znacznie uboższy niż bierny
• mowa bardzo niewyraźna – jednak nie przypomina typowej wady wymowy
• znaczna trudność w powtarzaniu poprawnego brzmienia słowa szczególnie, kiedy jest ono dłuższe lub nieznane dziecku
• trudności/zaburzenia  w obrębie praksji 
• trudności w planowaniu i tworzeniu własnej wypowiedzi
• trudności w przypominaniu słów, które są już w słowniku dziecka 
• trudności w stosowaniu odpowiednich form fleksyjnych 
• trudności w rozumieniu zdań złożonych / niepełne rozumienie 

Trudności niespecyficzne które towarzyszą afazji dodatkowo

Dzieciom z diagnozą afazji rozwojowej dość często towarzyszą deficyty w sferze motorycznej, są nimi: słaba koordynacja ruchowa, niezręczność i niezgrabność ruchów, trudności w orientacji wzrokowo – przestrzennej, a także zaburzenia lateralizacji i leworęczność. Mogą przejawiać trudności ze zrozumieniem metaforycznego znaczenia słów. Dzieci te ujawniają również cechy nadaktywności psychoruchowej oraz dysfunkcje funkcji poznawczych: uwagi i pamięci, myślenia. Mają wysoką męczliwość w zakresie uwagi słuchowej i mogą mieć współwystępujące trudności w zakresie centralnego przetwarzania słuchowego. Z tego powodu na etapie szkoły mają trudności w nauce szczególnie kanałem słuchowym. 

Dziecko z afazją rozwojową doświadcza na początku swojej drogi edukacyjnej wielu trudności. Dlatego niezwykle ważne jest, aby udzielić mu właściwej pomocy już na etapie przedszkolnym. Z powodu deficytu językowego doświadcza trudności w nawiązaniu właściwych relacji społecznych z rówieśnikami, a z czasem stając się coraz bardziej świadomym swoim kłopotów wycofuje się z kontaktu, a jego poczucie własnej wartości znacznie spada. Dlatego bądź czujnym rodzicem i reaguj na niepokojące objawy.